Lapidarij

Kratki dokumentarni filmom o Lapidariju Arheološkog muzeja u Zagrebu treći je u nizu serijala filmova AMZ dokumentarci kojim publici predstavljamo zanimljivosti iz Arheološkog muzeja u Zagrebu.

U dvorištu Arheološkog muzeja u Zagrebu nalazi se prezentacija zbirke kamenih spomenika iz rimskog doba – Lapidarij. Kameni spomenici iz grčkog i rimskog razdoblja, raznovrsnog sadržaja i namjene, jedan su od značajnih segmenata bogate antičke zbirke Arheološkog muzeja u Zagrebu. Širi izbor rimske kamene spomeničke građe, sistematiziran u nekoliko tematskih cjelina, izložen je dijelom u muzejskoj zgradi, a većim dijelom na prostoru dvorišta - vrta Muzeja, pod trijemom i u slobodnom prostoru. Izloženi su odabrani kameni spomenici - miljokazi, počasni natpisi, monumentalne statue, žrtvenici, nadgrobne stele, sarkofazi i drugo - poglavito oni većih dimenzija i težine.

Jedan od spomenika u Lapidariju Arheološkog muzeja u Zagrebu je Sunčani sat s posvetom Jupiteru i Solu izrađen od vapnenca. Sat je pronađen u Josipdolu u Lici a datiran je u 3. stoljeće. Na prednjoj strani spomenika izdubljena je okrugla udubina, kojoj je po sredini urezan vertikalna crta koja označava podnevnu liniju. Sa svake strane nalaze se još po 4 urezane linije za odgovarajuće sate prije i poslije podne. Ovaj se sunčani sat mogao dakle okvirno rabiti od 8 do 16 sati. Točnost mu je bila upitna po današnjim standardima jer nije bio podešen prema geografskoj širini, a nije imao ni urezane crte za zimski i ljetni solsticij kao ni ekvatorijalnu liniju. Na gornjem dijelu je ostala sačuvana udubina u kojoj je moralo biti učvršćena metalna kazaljka. Ispod sata je sačuvan posvetni natpis Jupiteru i Solu, zaštitniku neimenovanog cara koji glasi:

I(OVI) O(PTIMO) M(AXIMO)
SOLI INVICTO CONSER(VATORI)
AUG(VSTI) N(OSTRI)

Jupiteru najboljem (i) najvećem
Nepobjedivom suncu zaštitniku
našeg cara

Foto: Sunčani sat s posvetom Jupiteru i Solu iz Josipdola/ J. Krajcar AMZ